DE GEESTELIJKE VADER VAN DE SMURFEN

is striptekenaar Peyo (pseudoniem van Pierre Culliford), geboren in 1928 in Brussel. Omdat hij op zijn vijftiende moet gaan werken, wordt hij eerst filmoperateur en brengt hij daarna korte tijd in een tekenfilmstudio door. De studio sluit haar deuren en Peyo besluit werk te zoeken als striptekenaar. Hij publiceert zijn eerste platen in diverse kranten, maar het is moeilijk om aan de slag te komen. Pas wanneer hij terecht kan bij het weekblad Robbedoes, krijgt hij enig succes met zijn reeks “Johan en Pirrewiet”. Enkele jaren later bedenkt hij de Smurfen. Het idee ontstaat tijdens een vrolijk etentje met tekenaar Franquin. Wijzend op het zoutvaatje zegt Peyo: “Geef me even de... eh... smurf!” En Franquin antwoordt: “Ik zal hem voor je smurfen!” De taal is geboren, de personages volgen niet lang daarna. Na hun verschijnen zal Peyo de avonturen van Johan en Pirrewiet en die van de kat Poesie voortzetten en Steven Sterk bedenken, een klein maar oersterk jongetje. Maar het internationale succes van de Smurfen zal hem al weldra volledig in beslag nemen. Hij wijdt zich aan hun belevenissen en alle aspecten van hun bestaan, tot aan zijn overlijden in 1992. Sindsdien zetten zijn familie en zijn medewerkers zijn werk voort in dezelfde geest van humor en creativiteit.  
 

DE SMURFEN

zijn drie appels hoog en hebben een blauwe huid. “Ze konden niet groen zijn,” aldus Peyo’s echtgenote, die verantwoordelijk is voor de inkleuring, “want dan zouden ze wegvallen tegen de begroeiing. Rood zou te opzichtig zijn geweest en geel was evenmin een gelukkige keuze... Dus bleef alleen blauw over!” De Smurfen hebben ook een staartje waarvan de functie nooit helemaal duidelijk is geworden. Ze dragen onveranderlijk een witte broek en een witte muts die ze altijd ophouden, zelfs in bed en in bad (ongetwijfeld omdat ze geen haar hebben). Ze zien er allemaal hetzelfde uit en zijn even oud: honderd jaar! Enige uitzondering is de Grote Smurf. Hij heeft een baard, draagt rode kleding en telt 542 lentes. Zoals zovele helden lijken ze niet ouder te worden, hoewel ze geregeld verjaardagen vieren. Ze zijn dol op feestvieren, zoveel is zeker! Honderd is een belangrijk getal voor de Smurfen, want het is tevens het aantal inwoners van het dorp. Daarbij moeten we nog de Smurfin optellen, de enige vrouw in het dorp, en de Babysmurf. De Smurfen hebben een eigen taal, waarop we straks nog terugkomen.
 

HET SMURFEN DORP

ligt midden in een afgelegen streek waar niet veel mensen komen. Het heeft een opvallende architectuur, want de Smurfen wonen in huizen die de vorm hebben van bolronde paddenstoelen. Er stroomt een rivier langs, die – dat spreekt vanzelf – de Smurfenrivier heet. In de omgeving bevinden zich ook een uitgestrekt woud, moerassen, grotten, bergen en een meer waarvan het waterpeil wordt gereguleerd door een dam. Het onderhoud aan die dam is één van de belangrijkste werkzaamheden van de Smurfen. De dichtstbijzijnde mensenwoning is het hutje van de afschuwelijke tovenaar Gargamel. Al van oudsher doet hij pogingen om de Smurfen gevangen te nemen en ze te gebruiken als ingrediënten voor een toverdrank! Met de hulp van zijn valse kat Azraël bedenkt Gargamel de ene list na de andere om zijn aartsvijanden in zijn macht te krijgen. Gelukkig is de tovenaar even dom als gemeen. En het belangrijkste: hij kan nooit de weg naar het dorp vinden! Hoewel hij een reëel gevaar vormt, liggen de Smurfen er niet van wakker. 
 

HET LEVEN VAN DE SMURFEN

is doorgaans bijzonder vreedzaam. Als verstokte vegetariërs gaan ze in de omringende bossen op zoek naar appelen, peren, walnoten, hazelnoten, rood fruit en paddenstoelen. Ze kweken ook groente in hun tuinen. Eén plant heeft een bijzondere plaats in hun voeding. Salsaparilla is voor hen zowel een lekkernij als een middel tegen vele kwalen. De Grote Smurf, die een grote plantenkennis bezit, bereidt daarnaast nog andere geneeskrachtige balsems, drankjes en medicijnen. De Smurfen verzetten weinig werk. Behalve met het herstellen van de dam en de brug, houden ze zich vooral bezig met het aanleggen van wintervoorraden. Sommige hebben een eigen taak, zoals koken, knutselen, kleren maken of tuinieren. Omdat er geen geld bij hen in omloop is, gebeurt alles op vrijwillige basis. Ze kunnen zich daarna overgeven aan hun favoriete vrijetijdsbesteding: allerlei spelletjes, zwemmen, kanoën, vissen zonder haak, middagdutjes... Daarna is het tijd om het eerstvolgende feest voor te  bereiden, dat  altijd wel  binnen enkele dagen plaatsvindt. 
 

DE SMURFENTAAL

verdient speciale aandacht. Op het eerste zicht beperkt ze zich tot het vervangen van bepaalde zelfstandige naamwoorden en werkwoorden door ‘smurf’ en ‘smurfen’. Maar het probleem is veel ingewikkelder, want er mogen geen misverstanden ontstaan. Als je zou zeggen: ‘Ik heb zin om je een smurf op je smurf te geven’, kan dat vertaald worden met ‘ik heb zin om je een kus op je voorhoofd te geven’, maar ook met ‘ik heb zin om je een dreun op je hoofd te geven’. Desondanks begrijpen Smurfen elkaar zonder enige moeite. Subtiele verschillen in intonatie spelen daarbij een belangrijke rol. Ook gebaren en gezichtsuitdrukkingen kunnen veel verduidelijken. Als een Smurf zegt: ‘Ik heb een smurfige avond gehad. Het is lang geleden dat ik me zo gesmurft heb!’, dan hoef je maar naar zijn gezicht te kijken om te begrijpen wat hij bedoelt. Er zijn vele jaren oefening nodig om bijvoorbeeld het volgende spreekwoord te begrijpen: ‘Beter één smurf in de smurf dan tien in de smurf.’ (Oftewel ‘Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht.’)
 

IN DE LOOP VAN DE ALBUMS

hebben de Smurfen talloze avonturen beleefd en vele wonderlijke of angstaanjagende figuren ontmoet. Soms kwam het gevaar van buiten: bij haar aankomst bracht de Smurfin, geschapen door de tovenaar Gargamel, het dorp in gevaar: de vlieg Bzz veranderde de Smurfen die ze stak, in naarlingen; de reus Bolle Gijs, altijd uitgehongerd, wilde persé Smurfensoep eten; de Krwakakrwa, een vliegend monster, zaaide terreur. Meer recent zette een verwend jochie de vreedzame wereld van de Smurfen op stelten... De Smurfen zijn ook ten prooi geweest aan taalruzies, aan de totalitaire macht van de Smurführer, aan misbruik van de pers, aan geldzucht en gokverslaving... Het Smurfendorp is zodoende uitgegroeid tot een ironische spiegel van onze eigen samenleving. We kunnen de toekomst dus met vertrouwen tegemoet zien: er is meer dan genoeg stof voor nieuwe avonturen van de Smurfen!
 

DE VERFILMING VAN HUN BELEVENISSEN

was de aanzet tot het wereldwijde succes van de Smurfen. Na een avondvullende tekenfilm die was gebaseerd op “De fluit met de zes Smurfen” en gemaakt door de Belgische studio Belvision (1975), maken de Smurfen in 1981 hun opwachting bij de Amerikaanse zender NBC. De animatie is deze keer gebeurd bij de beroemde studio van Hanna-Barbera, maar Peyo behoudt zeggenschap over elke aflevering. Het succes is overweldigend: NBC behaalt op zaterdagmorgen een kijkdichtheid van 42%. In de acht jaar daarna worden er 272 afleveringen gemaakt, bij elkaar meer dan 100 uur animatie. Al weldra worden ze in de hele wereld uitgezonden. Kijkers uit talloze landen die de strips van de Smurfen niet kennen, komen op deze manier in aanraking met de kleine blauwe mannetjes. Het succes vermindert niet en meer dan twintig jaar later worden de tekenfilms van Hanna-Barbera nog dagelijks in tal van landen uitgezonden. De productie van een nieuwe reeks behoort tot de toekomstige projecten. 
 

HET SUCCES VAN DE SMURFEN

heeft alle grenzen overschreden. Er is nauwelijks nog een gebied op aarde waar hun silhouet niet in één oogopslag wordt herkend. Maar de naam waarmee ze worden aangeduid, verschilt elke keer: Schtroumpf, Schlumpf, Smolf, Pitufo, Puffo, Sumafu, Lan-Shin-Ling of Torpikek... Hun terrein beperkt zich niet tot de strip en de film. De Smurfen inspireerden ook tot platen waarvan miljoenen exemplaren zijn verkocht, een nog altijd groeiende verzameling bijzonder populaire figuurtjes, videogames... In totaal werd hun beeltenis gebruikt voor meer dan drieduizend afgeleide producten of verkoopboodschappen. Hoewel Peyo in 1992 helaas is overleden, hebben zijn personages hem overleefd en hun eeuwige jeugd behouden. Er worden geregeld nieuwe, door zijn studio vervaardigde albums gepubliceerd en talloze nieuwe projecten zien het licht. Deze vijftigste verjaardag is een mijlpaal in de wonderbaarlijke geschiedenis van de Smurfen – een goede reden om deze halve eeuw van creativiteit en succes op buitengewone wijze te vieren!